Thủ tướng Abe muốn viết lại lịch sử Nhật Bản?

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe. Thủ tướng Shinzo Abe và Đảng Dân chủ Tự do (LDP) của ông cùng đảng liên minh Tân Komeito giành thắng lợi áp đảo trong cuộc bầu cử bữa qua, giành được 76 trong số 121 ghế được bầu lại và có tổng cộng 135 trên tổng số 242 ghế tại Thượng viện Nhật Bản. Thắng lợi này sẽ mở đường cho một chính phủ ổn định trước tiên ở Nhật kể từ khi Thủ tướng Junichiro Koizumi ra đi năm 2006 đồng thời giúp Thủ tướng Abe đẩy nhanh chương trình cải tổ kinh tế. Chương trình nới lỏng tiền tệ và tiêu pha chính phủ đã bắt đầu thức tỉnh nền kinh tế giảm phát và bê trễ trong suốt 2 thập kỷ qua của Nhật. Với thắng lợi trong cuộc bầu cử Thượng viện bữa qua, Thủ tướng Abe giờ đây đã nắm quyền kiểm soát cả 2 viện để dễ dàng “bắn mũi tên thứ 3” về canh tân cơ cấu. Theo đó, những cử tri đang hoan hỉ với chiến lược kinh tế của Thủ tướng Abe có thể vô tình trao cho ông quyền đeo đuổi chương trình nghị sự nhà nước có nguy cơ gây bất ổn tình hình an ninh vốn đã căng thẳng ở khu vực Đông Á. Thủ tướng Abe và những người ủng hộ trong Đảng LDP hủ lậu sau khi vững chắc giành được quyền kiểm soát 2 viện đã không giấu khát vọng sửa đổi Hiến pháp hòa bình, vốn được duy trì nguyên lành kể từ khi được thông qua năm 1947. Các mối đe dọa hoả tiễn từ Triều Tiên cũng như sự quả quyết về chủ quyền lãnh thổ càng ngày càng tăng của Trung Quốc được cho là căn nguyên chính xúc tiến Thủ tướng Abe và Đảng LDP chủ trương xóa bỏ Điều 9 Hiến pháp (quy định Nhật Bản vĩnh viễn không phát động chiến tranh và không có quyền tham chiến), xây dựng quân đội chính quy, tăng cường khả năng quốc phòng. Tuy nhiên, kế hoạch sửa đổi Hiến pháp của chính quyền Abe có thể vượt xa các vấn đề an ninh, làm sống lại một nước Nhật ít hiếu chiến trong quá vãng. Giáo sư luật tại Đại học Meiji ở Tokyo, Lawrence Repeta bình luận, đề xuất sửa đổi, nếu được phê chuẩn, "sẽ tạo ra một Nhật Bản mà chúng tôi không hề quen biết". "Những gì mà giới chính khách dân tộc chủ nghĩa muốn là làm sống lại một nước Nhật với phiên bản thiếu thực tiễn của những năm 1930”, Giáo sư Repeta nhấn mạnh khi lập luận về vấn đề hiến pháp trước Tòa án vô thượng Nhật Bản. Trước đó, ông Abe từng thất bại với kế hoạch sửa đổi Hiến pháp lần trước tiên trong nhiệm kỳ thủ tướng ngắn ngủi 2006-2007. Năm ngoái, LDP lại công bố dự thảo sửa đổi bao gồm hạn chế bớt quyền tự do báo chí, lập Nhà vua Nhật Bản là người đứng đầu quốc gia và thiết lập các luật lệ nhuốm màu dân tộc chủ nghĩa. Theo LDP, Hiến pháp sửa đổi sẽ phản ánh "lịch sử, văn hóa và truyền thống của Nhật Bản". Tuy nhiên, để giảm bớt sự chỉ trích, khi quay lại tiếp quản Văn phòng ngự tướng tháng 12 năm ngoái, ông Abe đã chủ trương một đường lối dân tộc chủ nghĩa “mềm mỏng” hơn. Do đó, trong nội các giờ, Thủ tướng Abe cài cắm các cộng sự thân tín hủ lậu trung thành vào những vị trí quan trọng, ông cũng chú ý bổ nhậm thêm các chính trị gia ôn hòa. Ông Abe cho đến nay vẫn tránh đến thăm ngôi đền chiến tranh gây tranh cãi Yasukuni vì e ngại làm “mếch lòng” Trung Quốc và Hàn Quốc. Trước đó, trong các chiến dịch tranh cử ông tuyên bố sẽ đến thăm đền này. Thủ tướng Abe cũng mô tả sự kìm nén trước các hành động thâm nhập liên tục của các tàu chính phủ Trung Quốc vào vùng biển xung quanh quần đảo tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư. Thay vào đó, ông tập hợp vào việc kết thúc tình trạng suy thoái kinh tế kéo dài ở Nhật Bản bằng cách bơm một lượng tiền kếch xù vào nền kinh tế và cam kết một gói kích thích kinh tế tiếp theo trị giá 116 tỷ USD. Cho đến nay, chiến lược kinh tế của Thủ tướng Abe đang tạo ra các dấu hiệu hăng hái. Nền kinh tế Nhật tăng trưởng với tốc độ 4,1% trong quý trước nhất, đồng yên giảm gần 1/3 giá trị, xúc tiến xuất khẩu và tăng công ăn việc làm. Giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Tokyo đã tăng khoảng 25% kể từ đầu năm. Tâm lý kinh doanh và niềm tin tiêu dùng của người dân Nhật Bản cũng đang tăng lên. Dù vậy, rõ ràng xu hướng dân tộc chủ nghĩa của Thủ tướng Abe không thay đổi. Hiện giờ, Thủ tướng Abe và Đảng LDP chủ trương sửa đổi Hiến pháp bằng một quá trình từ từ, bền chí và nhẹ nhàng. Quá trình sửa đổi Hiến pháp ngày nay muốn thành công đòi hỏi phải nhận được sự ủng hộ của 2/3 thành viên Thượng viện và Hạ viện cũng như sự ủng hộ của phần nhiều cử tri trong một cuộc trưng cầu dân ý toàn quốc. Ông Abe và Đảng LDP hiện chủ trương thay đổi Hiến pháp với một quá trình như vậy. Với tỷ lệ cử tri đi bầu thường thấp trong các cuộc bầu cử ở Nhật, chủ trương sửa đổi Hiến pháp của Đảng LDP có thể được thông qua nhờ chiến lược mới với sự ủng hộ của chỉ 30% cử tri. Nhưng bất cứ dấu hiệu nào về khả năng trên chắc chắn sẽ khiến 2 hàng xóm của Nhật Bản là Hàn Quốc và Trung Quốc quan ngại về nguy cơ chủ nghĩa binh phiệt sống lại. Giáo sư khoa học chính trị Gerald Curtis thuộc Đại học Columbia, người nghiên cứu chính trị Nhật Bản từ những năm 1960 nhận xét, “Ấn tượng của tôi về ông Abe là hiện có một cuộc chiến đang diễn ra giữa trái tim và khối óc của ông. Về mặt lý trí, ông là người thực dụng chủ nghĩa và thực tiễn. Nhưng ông lại có một trái tim cảm tính. Ông thực sự tin rằng, hoàn toàn không có bất cứ vấn đề gì đối với lịch sử Nhật Bản hay nói thẳng ra những gì đã xảy ra trong suốt thời kỳ chiến tranh". Tư tưởng cổ hủ được cho là đã ăn sâu vào tâm hồn và ý thức của Thủ tướng Abe. Ông nội ông, Nobusuke Kishi, một bộ trưởng trong thời chiến tranh, bị bắt và bị truy tố là tù hãm chiến tranh ngay sau khi Đế quốc Nhật dọc. Tuy nhiên, ông Kishi không bị cáo buộc và sau đó trở thành Thủ tướng Nhật, ủng hộ mạnh mẽ liên minh Mỹ-Nhật và từng thất bại trong cố gắng sửa đổi Hiến pháp hòa bình. Ông Abe được cho là chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ ông nội. Trong cả 2 nhiệm kỳ thủ tướng, ông đều không che dấu tham vọng theo đuổi sửa đổi Hiến pháp bất chấp phản đối, chỉ trích. Hiện vẫn chưa rõ liệu Thủ tướng Abe và LDP có xúc tiến sửa đổi Hiến pháp đến cùng hay không khi họ đã từng một lần thất bại. Giáo sư văn học Nhật Bản tại Đại học Tokyo đặt câu hỏi, không có gì chắc chắn về việc liệu ông Abe có đặt cược nhiệm kỳ thủ tướng thứ 2, liều lĩnh đeo đuổi một chương trình nghị sự đầy rủi ro hay không. Tuy nhiên, lần này nhờ thành công ban sơ của chính sách kinh tế "Abenomics", Thủ tướng Abe giữ được sự tín nhiệm ở mức 60%. Bạch Dương (Theo FP, BBC)