Chính quyền Abe trước hai thách thức hậu bầu cử

Đảng Dân chủ Tự do (LDP) của Thủ tướng Abe đã giành thắng lợi vang dội trong cuộc bầu cử Thượng nghị viện ngày 21/7. Cùng với số ghế của đảng Công minh Mới (NKP), liên minh cầm quyền giành được 76 ghế trên tổng số 121 ghế được bầu. Cộng với 59 ghế không phải bầu lại, liên minh cầm quyền nắm 135 ghế, bảo đảm một phần lớn quá bán tại Thượng nghị viện. Trong khi đó, các đảng đối lập chỉ giành được 45 ghế, khiến tổng số ghế giảm xuống còn 107 so với 134 trước bầu cử. Với kết quả này, tình trạng chia rẽ tại quốc hội Nhật Bản đã chấm dứt. Đối với các nước láng giềng thân hữu, thắng lợi 21/7 của liên mình cầm quyền là một tín hiệu tốt lành. Thủ tướng Nhật bản Shinzo Abe được tự do hơn trong việc thực thi những biện pháp cấp tiến trong thời đoạn tiếp theo của chương trình hồi phục và phát triển kinh tế, cũng như tiếp chuyện một chính sách đối ngoại rắn rỏi, với thiên hướng tăng cường sức mạnh quốc phòng và đương đại hóa quân sự. Kết quả cuộc bầu cử này tạo đà cho sự phát triển kinh tế Nhật Bản, góp phần thúc đẩy thị trường tài chính toàn cầu và ổn định chính trị tại Đông Á trong những năm tới. Nhật Bản bước vào một thời kỳ ổn định chính trị sau những năm liên tục thay đổi 7 thủ tướng trong 6 năm qua. Thủ tướng Abe tuyên bố: “Chúng tôi sẽ đáp ứng nguyện vọng của nhân dân muốn thấy tình hình kinh tế được cải thiện... Tôi muốn tạo ra chu kỳ mới cải thiện việc làm, tăng lương và thúc đẩy tăng trưởng đầu tư của các doanh nghiệp’. Shinzo Abe có thể thẳng thừng giải quyết vấn đề kinh tế, sửa đổi hiến pháp và xúc tiến sự thay đổi của nước Nhật. Hai thách thức to lớn Có 4 vấn đề nổi cộm tại cuộc bầu cử: phục hồi kinh tế, sửa đổi bản Hiến pháp 1947, tái khởi động các lò phản ứng hạt nhân và tham dự thương lượng thỏa thuận thương mại tự do Đối tác xuyên thăng bình Dương (TPP). Nhưng thách thức trội nhất vẫn là kinh tế và sửa đổi hiến pháp. Trong 6 tháng qua, bằng những biện pháp quyết liệt, có phần liều lĩnh, chính sách kinh tế Abe, còn gọi là Abenomics, dựa vào 3 biện pháp – 3 mũi tên: đó là nới lỏng tiền tệ, kích thích tài chính và cách tân cơ cấu kinh tế. Những liệu pháp sốc này trên thực tế đã đưa Nhật Bản ra khỏi tình trạng giảm phát, chấm dứt tình trạng đình trệ kéo dài, khôi phục lòng tin của giới đầu tư và người tiêu dùng. Ông Abe tuyên bố trước thềm bầu cử: “Chúng ta đang ở ngưỡng cửa của hồi phục kinh tế”. Abenomics dường như đã loại bỏ sự âm u về tài chính, kết thúc cái gọi là bong bóng giá tài sản. Chỉ số Nikkei đã tăng hơn 25% để đạt mức cao nhất trong 4 năm rưỡi qua. Cùng với đề nghị thúc bách phục hồi kinh tế là mong muốn của ông Abe đưa Nhật Bản trở lại vị thế một cường quốc thế giới. Để làm được điều này, Nhật Bản phải thoát ra khỏi những di sản của thời kỳ sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Sửa đối Hiến pháp là một trong hai ưu tiên cao nhất trong chương trình nghị sự của ông Abe, đặc biệt là Điều 9 vốn hạn chế việc sử dụng sức mạnh quân sự. Trước hết cần sửa đổi Điều 96 trong Hiến pháp đòi hỏi mọi sửa đổi phải được 2/3 TNV đồng ý. Thực tại, những hạn chế hiến pháp đối với việc tăng cường sức mạnh quốc phòng đã dần dần được dỡ bỏ. Chính quyền Abe tỏ ra muốn ứng dụng chính sách ngoại giao và an ninh quả quyết hơn. Nếu LDP thành công trong sửa đổi hiến pháp sẽ cho phép Lực lượng phòng ngự Nhật Bản chuyển thành lực lượng quân đội túc trực. Một số sửa đổi bao gồm: công nhận quyền rõ ràng của Nhật Bản đối với một lực lượng lục quân, hải quân và không quân túc trực; Nhật hoàng sẽ được khôi phục cương vị là người đứng đầu một nhà nước; thủ tướng có nhiều quyền hạn để đối phó với các tình huống nguy cấp; nghĩa vụ tập thể được nhấn mạnh hơn lợi ích cá nhân; và sự tôn trọng đối với giá trị gia đình và truyền thống. Với chiến thắng áp đảo, Shinzo Abe có thể theo đuổi các kế hoạch dài hơi vì sẽ không có một cuộc bầu cử toàn quốc nào nữa trong vòng 3 năm tới. Tuy nhiên, do không đạt được tối đa 100 ghế trong số 121 ghế được bầu lại lần này, thế lực nghị viên ủng hộ sửa đổi Hiến pháp thuộc ba đảng gồm LDP, NKP và YP vẫn chưa có thể hội đủ 2/3 số ghế (162 ghế) tại Thượng nghị viện để xúc tiến việc sửa đổi Điều 96. NKP và phần đông dư luận Nhật Bản không phấn chấn với việc sửa đổi Hiến pháp. Nhưng ông Abe có thể tranh thủ sự ủng hộ của các nghị sĩ cánh hữu của các đảng đối chọi để phê chuẩn sửa đổi trước khi đưa ra trưng cầu dân ý. Chính phủ Abe cần phải thuyết phục được quần chúng và lãnh đạo dư luận theo tầm nhìn và giấc mơ Abe về một nước Nhật Bản phục hưng theo kiểu “Minh trị tự cường” trong thế kỷ 21. Các dự báo lạc quan cho rằng Shinzo Abe có thể lãnh đạo Nhật Bản trong 10 năm tới và tác động đến chính trường Nhật Bản như Margaret Thatcher từng làm với nước Anh. Cũng như Margaret Thatcher, Shinzo Abe sẽ lợi dụng triệt để sự suy yếu và chia rẽ của các đảng đối nghịch để duy trì cầm quyền của LDP. Nhưng, suy cho cùng, sự ổn định của chính trường Nhật Bản và của liên minh cầm quyền phụ thuộc đẵn và trước tiên vào việc giải quyết những vấn đề kinh tế cần kíp, nan giải của Nhật Bản. Chìa khóa của nó là tạo ra một sự phát triển bền vững dựa trên nền móng các canh tân cơ cấu nền kinh tế đã quá bê trệ, một quá trình đáng lý phải được thực hiện 10 năm trước./.